Rahim ağzı kanseri dünyada ve ülkemizde en sık görülen jinokolojik kanserlerin başında gelmektedir. Rahim ağzı kanseri nedenleri arasında çok sayıda doğum yapmak, erken yaşta cinsel ilişkiye girmek ve sigara içmek sıralanabilir. Bunun yanı sıra ileri evreye kadar şikayet oluşturmayan rahim ağzı kanserinde en önemli risk faktörü olarak HPV virüsü yer almaktadır. Rahim ağzı kanserinde riski azaltmak için düzenli smear ve HPV tarama testi yaptırmak hastalığın erken evrede tespit edilmesine ve tedavide başarıya ulaşılmasına olanak sağlamaktadır. Yeni Yüzyıl Üniversitesi Gaziosmanpaşa Hastanesi Kadın Hastalıkları ve Doğum bölümünden Dr. Öğt. Üyesi Şefik Gökçe ‘ Rahim Ağzı Kanseri Hakkında’ merak edilenleri cevapladı. Rahim ağzı (serviks) kanseri nedir? Rahim ağzı kanseri, rahim ağzının vajinaya bağlanan alt kısmı olan rahim ağzındaki hücrelerde meydana gelen bir kanser türüdür. Rahim ağzı kanseri, tespit edilmezse veya tedavi edilmezse hayatı tehdit edici olabilir. Genel olarak 30 ila 45 yaşları arasındaki cinsel açıdan aktif kadınları etkiler. Rahim ağzı kanseri belirtileri nelerdir? Rahim ağzı kanseri genellikle ileri evrelere kadar semptomlara neden olmaz. Rahim ağzı kanseri ile ilişkili semptomlar; Adet dönemleri arasında, cinsel ilişkiden sonra, pelvik muayeneden sonra veya menopoz sonrası kanama gibi anormal kanama bulguları, miktar, renk veya koku bakımından olağan olmayan akıntı, daha sık idrara çıkma, pelvik ağrı, ağrılı idrara çıkma. Rahim ağzı kanseri nedenleri? Rahim ağzı kanseri oluşumunda HPV (Human Papilloma Virus) rol oynamaktadır. HPV, cinsel yolla bulaşan bir virüstür. HPV’nin 100'den fazla çeşidi vardır. Bazı HPV çeşitleri üreme organı etrafında siğiller yaparken, bazıları da vulva, vajina, penis, makat, dil ve bademciklerde görülen kanserlere yol açmaktadır. Her HPV kapan insanda kanser gelişmez. Rahim ağzı kanserine yol açan HPV türlerinin en sık görülen tipleri; 16 ve 18’dir. (Dünya genelindeki rahim ağzı kanserlerinin yaklaşık %70’inden sorumludurlar). Rahim ağzı kanseri için risk faktörleri şunlardır: Birden fazla cinsel partnere sahip olmak veya partnerinin birden fazla cinsel partneri olması hastalık için risk faktörüdür. Evli çiftlerde bireylerden birinin fazla partneri olması da hastalık riskini artırır. Erken yaşta cinsel aktiviteye başlamak riski artırır. İlk doğumunu 17 yaşından önce gerçekleştirmiş kadınlarda ve çok sayıda doğum yapmış kadınlarda serviks kanseri riski artar. C vitamini ve A vitamini eksikliğinde daha sık izlenmiştir. Yapılan araştırmalarda doğum kontrol haplarını uzun yıllar kullananlarda rahim ağzı kanserinin daha sık ortaya çıktığı gözlenmiştir. Sigara pek çok kanser türünün oluşumunda olduğu gibi rahim ağzı kanserinin gelişmesinde de risk faktörleri arasındadır. Bağışıklık sistemi ile ilgili bozukluklar rahim ağzı kanserine yatkınlığı artırır. Bir diğer risk faktörü cinsel yolla geçen klamidya, bel soğukluğu, sfiliz ve HIV gibi enfeksiyonlardır. Bu hastalıkları geçirenlerde serviks kanserine yatkınlık oluşur. Annede veya kız kardeşlerde rahim ağzı kanseri olması rahim ağzı kanseri riskini artırır. HPV’nin bu tiplerine karşı aşı geliştirilmiştir. Aşı yaptırmayanlar risk altındadır. Rahim ağzı kanseri uzun yıllar sessiz kalmakta, ancak ileri evrede bulgu verir (Önce enfeksiyon, sonra kanser öncüsü hastalık ve daha sonra kanser oluşumu şeklinde doğal seyri mevcuttur). Erken tanı için düzenli olarak smear ve 30 yaştan sonra HPV testi yaptırmak gerekir. Rahim ağzı kanserinde tarama testleri ve tanı Taramanın amacı, kanser öncesi hücreleri erken tespit edip tedavinin erken başlanmasıdır. Bu şekilde sağ kalım oranları artar. Tarama testi olarak PAP smear ve HPV DNA kullanılır. PAP smear testi basit ve ağrısızdır. Bu test adet bittikten sonra yapılır. Hekim bir alet yardımı ile vajinayı genişletir. Bir fırça yardımı ile vajinadan ve serviksden hücre toplar. Toplanan bu hücreler patolojiye gönderilir. HPV testi aynı esnada yapılabilir veya smear kuşkulu gelirse sonra yapılabilir. Smear testi serviks kanseri taramasında ve erken teşhiste kullanılan çok önemli bir testtir. Servikal kanser için en büyük risk hiç smear yaptırmamış olmaktır. Tarama testlerinin sonucuna göre hastada ya sadece izlemin yeterli olduğu bir değişiklik vardır, ya da rahim ağzında kolaylıkla tedavi edilebilecek bir durum var demektir. Bu iki seçenekten hangisi olursa olsun, hastanın kanserli olarak etiketlenmesinin mantıklı bir tarafı yoktur. Rahim ağzı kanser tarama testlerinde amaç kanser tanısı koymak değildir, ilerde kansere dönüşebilecek durumları erkenden saptayabilmektir. Elde edilen anormal sonuçlar çoğu kez kanser seviyesine ulaşmamış bazı anormallikler anlamına gelmektedir. Neticede adı kanser tarama testi de olsa, sağlıkta yapılan araştırmaların sebebi insanların yaşam konforuna katkıda bulunmaktır, onları huzursuz ve mutsuz etmek değildir. Rahim ağzı kanseri, taramalar esnasında tesadüfen yakalanabilir veya ileri evrede hasta, belirtiler ile hekime başvurabilir. Kanser tanısını doğrulamak için ilk iş biyopsi almaktır. Patoloji sonucu kanser ile uyumlu gelirse kanserin hangi evrede olduğunun tespiti gerekir. Evreleme için tomografi, MR, PET (Vücudun değişik bölgelerindeki aktif kanser hücrelerini gösterir), akciğer tutulumunu kontrol etmek için akciğer grafisi, kan sayımı, böbrek testleri yapılır. Rahim ağzı kanseri komşu organlara yayılım gösterdiğinden sistoskopi ile idrar kesesi, proktoskopi ile anüs ve çevresi incelenir. Rahim ağzı kanserinden korunma yolları Rahim ağzı kanserini tam olarak önleme yöntemi yoktur, ancak risk azaltılabilir. Rahim ağzı kanseri için en önemli unsur düzenli olarak smear ve HPV tarama testi yaptırmaktır. Smear ile kanser öncüsü hücreler erken evrede yakalanabilir. Çoğu hekim smear esnasında HPV testi de yaptırır. Diğer bir önemli konu seksüel hayat başlamadan önce HPV aşısı yaptırmaktır. HPV aşısı ülkemizde bulunan ve uygulanan bir aşıdır, ancak ulusal aşı programında bulunmamaktadır. Cinsel partner sayısını azaltmak ve cinsel hayatı mümkün olduğunca geç başlatmak da rahim ağzı kanseri riskini azaltır. Yapılan araştırmalar prezervatifin HPV açısından tam olarak koruyucu olmadığını göstermektedir. Sağlıklı bir yaşam için genel prensiplerden olan sigara kullanmamak, sağlıklı beslenmek ve düzenli fiziksel egzersiz yapmak rahim ağzı kanserinden korunmak için de önemlidir. Rahim ağzı kanseri tedavisi Rahim ağzı kanseri erken aşamada teşhis edilirse, genellikle ameliyatla tedavi etmek mümkündür. Bazı durumlarda, rahmi yerinde bırakmak mümkündür, ancak çıkarılması gerekebilir. Radyoterapi erken dönem rahim ağzı kanseri olan bazı kadınlar için başka bir seçenektir. Bazı durumlarda, ameliyat veya kemoterapi ile birlikte veya her ikisinde de kullanılır. Daha ileri rahim ağzı kanseri vakaları genellikle kemoterapi ve radyoterapi kombinasyonu kullanılarak tedavi edilir. Tedavilerin bazıları, erken menopoz ve kısırlık dahil olmak üzere önemli ve uzun süreli yan etkilere sahip olabilir.