Amerikalı tıp araştırması ve göğüs cerrahisi Henry Yehudah Heimlich tarafından keşfedilen bu önemli yardım tekniğinin kullanımının yaygınlaşması ve öğrenilmesi için kurslar, seminerlerin düzenlenmesinin yani sıra ülkemizde ehliyet alımları esnasında bu dersler veriliyor. Uzmanlara göre ev, okul, iş yeri, park, AVM gibi birçok alanda doğru bilgi ve teknikle uygulanabilecek bu acil yardım yönteminin bilinmesi öneriliyor. Memorial Dicle Hastanesi Acil Servis Bölümü’nden Doç. Dr. Yılmaz Zengin, Heimlich manevrası (Heimlich müdahalesi) ve merak edilenlerini yanıtladı. Heimlich manevrası nedir? Heimlich manevrası boğaza yabancı bir cisim kaçması veya takılması ile solunum yollarının tıkanmasına bağlı nefes almayı engelleyen durumlarda yapılan ilk yardım tekniklerinden biri olarak tanımlanmaktadır. Boğulma beyne giden oksijeni keseceğinden, mümkün olduğunca çabuk ilk yardım yapılması gerekmektedir. Nefes almada güçlük, konuşamama, ellerin boğaza gitmesi, hızlı soluma, cilt tonunda morarmalar gibi boğulma belirtileri kısa sürede ortaya çıkacağından bu manevra hızlı bir şekilde yapılmalıdır. Aksi takdirde boğaza kaçan cisim, solunumu durdurarak ani can kayıplarına yol açabilmektedir. Heimlich manevrası neden uygulanır? Kimlere yapılmalıdır? Solunum yollarında tıkanıklığa neden olan yabancı cisimlerin ( yiyecek, oyuncak vb.) çıkarılması için uygulanmaktadır. Yetişkinlerde genellikle yeme içme durumlarına bağlı görülen bu durum, bebek ve çocuklarda ise gelişim evresinin neden olduğu merak duygusunun keşfetme isteği ile buluşması ile birlikte gelişebilmektedir. Çocuğun; evde, sokakta, parkta yeni gördüğü, tanıdığı farklı materyelleri tatmaya çalışması boğulmalara neden olmaktadır. Bu gelişim ve büyüme evresinde özellikle oyuncak, oyuncak parçaları ve oyun hamurlarına dikkat edilmelidir. Çocuklarda boğulma vakalarının çoğu bu sayılan nedenlere bağlı görülmektedir. Heimlich manevrası nasıl uygulanır? Boğulan kişinin arkasına geçilerek kişinin karın bölgesinde göğüs kemiğinin bittiği yer ile göbek deliğinin orta kısmına bir el yatay bir yumruk yapılarak yerleştirilir. Diğer el ile ise yumruk yapılan el kavranır. Boğulan kişi yere paralel olacak şekilde öne eğilir ve yumruk 5 kez arkaya ve yukarı kavrayıp yukarı doğru karna sert bir baskı yapılması şeklinde gerçekleştirilmektedir. Hamile veya kilolu bir kişiye Heimlich manevrası uygulanırken eller, normal bir manevraya oranla daha yukarıya ve en alttaki kaburgaların birleşme bölgesinin hemen üzerindeki bölgeye uygulanmalıdır. Uygulanma şekli sırasıyla su şekilde özetlenebilir; 1. Boğulan kişinin arkasında durulur. 2. Solunum sıkıntısı yaşayan kişinin öne eğilmesi sağlanır. 3. Elin ayası kullanılarak hastanın sırtına hızlı ve kuvvetli şekilde 5 kez vurulur. 4. Tıkanıklığın açık olması halinde işlem durdurulur. Heimlich manevrası kendi kendine nasıl uygulanır? Yalnızca tek kişinin bulunduğu bir ortamda yabancı cisme bağlı boğulma tehlikesi durumu var ise bir elin başparmağı midenin üst kısmına, göğüs kemiği altına gelecek şekilde yumruk yaparak koyulması ve diğer elin de yumruğu kavraması gerekir. Bu hareket 5 kez aynı anda içeri ve yukarı doğru itilmelidir. Yabancı cisim dışarı çıkıp nefes alıp öksürebilene kadar hareketi tekrar edilmelidir. Bununla birlikte karnınızı bir masanın köşesi ya da bir sandalyenin arkasına koyup destekleyerek itebilirsiniz. Heimlich manevrası kimlere yapılmalıdır? Boğulma kaynaklı solunum sıkıntının yaşanması durumda bireylere uygulanmaktadır. Ancak 1 yaş üzerindeki çocuklara uygulanabilir. Heimlich manevrası kaç kez yapılır? Manevra 5 kez üst üste yapılır ve yabancı cismin çıkıp çıkmadığı kontrol edilir. Bu işlem yabancı cisim çıkıncaya kadar tekrarlanır. Heimlich manevrası bebeklere uygulanır mı? Heimlich manevrası 1 yaş üzerindeki çocuklara uygulanabilmektedir. 1 yaş altındaki çocuklara ise sırt vurusu ve göğüs basısı şeklinde uygulama yapılabilir. Heimlich manevrası ne zaman uygulanmaz? Heimlich manevrası bilinci kapalı kişilere uygulanmaz. En yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır. Heimlich manevrası işe yaramazsa ne yapılmalıdır? Yabancı cisim çıkmazsa ve kişinin bilinci kapanırsa en kısa süre zarfında temel yaşam desteği başlanmalıdır. Olay yerine profesyonel çalışanlarının bir an önce gelmesi ve kişinin uygun bir sağlık kuruluşuna daha güvenli, hızlı şekilde ulaşabilmesi için 112 aranarak yardım istenmelidir. Heimlich manevrası bilinci kapalı kişilerde uygulanır mı? Bilinci kapalı kişilerde uygulanmaz. En kısa sürede temel yaşam desteği başlanmalıdır. Hava yolu açıklığını sağlamak için ağız içi kontrol edilir. Bilinçsizce parmaklar içeri sokulmaz. Dil çene yukarı manevrası ile kontrol yapılır. Kişinin bilinci kapalı ancak solunumu varsa ne yapılır? Bilinci kapalı ve solunum olan kişiler sağ yan taraflarına çevrilerek rahatlama pozisyonuna alınır. 112 aranarak en uygun sağlık kuruluşuna sevki sağlanır.