Herkesin merak ettiği sorulardan biri glüten faydalı mı zararlı mı? Bu sorunun yanıtı kişiye bağlı bir durumdur. Peki glüten nedir? Hangi besinlerde glüten bulunur? Hangi hastalıklara sahip olanlar glutensiz beslenmek zorunda? Tüm bu soruların yanıtlarını sizler için topladık.
Son zamanlarda giderek farkındalığı artan glüten zararlı mı? Herkesin merak ettiği sorulardan biri glüten faydalı mı zararlı mı? Bu sorunun yanıtı kişiye bağlı bir durumdur. Peki glüten nedir? Hangi besinlerde gluten bulunur? Hangi hastalıklara sahip olanlar glütensiz beslenmek zorunda? Tüm bu soruların yanıtlarını sizler için topladık.
Glüten; buğday, arpa ve çavdar gibi tahıllarda bulunan ve bazı bireylerde sindirim sorunlarına yol açabilen bitkisel bir proteindir.
Glüten; ekmek, makarna, bulgur, irmik, kek, pasta, börek gibi hamur işlerinde; buğday ve arpa içeren içeceklerde bulunur. Çölyak hastalarının, glüten intoleransı ve buğday alerjisi olan bireylerin bu gıdaları paketlerinde “Glüten İçermez” gibi bir ibare olmadıkça tüketmemesi gerekir.
KİMLER GLÜTENSİZ BESLENMELİ?
Son yıllarda yapılan sınırlı çalışmalarda glüten içermeyen ürünlerle beslenmenin, genel sağlık durumunu artırdığı, kişinin kendisini daha dinamik hissetmesini sağladığı ve kilo vermeye yardımcı olduğu görülmüştür. Ancak farklı araştırmalarda, glütensiz beslenme diyetinin sürdürülmesinin sağlık açısından gerekli olmadığı da öne sürülür.
İŞTE O HASTALIKLAR
Çölyak hastalığı: Genetik ve çevresel faktörlerin tetiklediği çölyak hastalığı, genellikle bir yaşından sonra kişinin gluten içeren gıdaları tüketmesiyle ortaya çıkar. Bulantı, kusma, ishal, iştah kaybı ve huzursuzluk gibi belirtilere yol açan çölyak hastalığı; gelişim geriliği, kilo alamama, infertilite (kısırlık) ve kemik erimesi gibi semptomlara da yol açabilir. Tek tedavi seçeneğinin glütensiz beslenme olduğu çölyak hastalığının tanısı için hekim, fizik muayenenin ardından kişiye kan testi yapılmasını ister.
Glüten intoleransı: Besin kaynaklarından alınan glutenin, vücut tarafından tolere edilememesine bağlı olarak görülen ve alerjik bir reaksiyon olan glüten intoleransı, zaman zaman “çölyak dışı glüten intoleransı” olarak da tanımlanır. Çölyak hastalığı için yapılan testlerin negatif çıktığı bu rahatsızlığa özgü bir tanı testi bulunmaz. Tanı için glüten, 1-3 ay boyunca beslenme düzeninden çıkarılır. Bu süre boyunca belirtilerin azalması ve glütenle beslenmeye devam edildiğinde şikâyetlerin artmasıyla tanı koyulur.
Buğday alerjisi: Yetişkinlere oranla çocuklarda daha yaygın görülen buğday alerjisi, buğdayda bulunan proteinlerden en az birine karşı, bağışıklık sisteminin anormal tepki vermesi olarak tanımlanabilir. Bazı kişilerde buğday ununun yalnızca solunmasıyla da ortaya çıkabilen semptomlar, çoğunlukla solunum güçlüğü, şişkinlik, bulantı, baş dönmesi, hızlı nabız, ürtiker, tansiyon düşüklüğü ve bilinç kaybı olarak görülür.
GLÜTENSİZ DİYET NEDİR?
Glütensiz diyet; buğday, çavdar, arpa ve yulaf içeren tüm gıdalardan (tahıl, makarna ve birçok işlenmiş gıda) tüketilmemesidir. Mısır, patates, pirinç, soya unu zararsızdır. Et, meyveler ve sebzeler glüten içermez. Günlük tüketilebilecek glüten miktarı için net bir sınır olmamakla birlikte 10 miligramın altındaki değerler anlamlı histolojik değişikliklere neden olmadan semptomları iyileştirmede etkindir. Soya fasulyesi, mısır, pirinç ve patates güvenlidir. Süt ürünleri başlangıçta gelişen sekonder laktoz intoleransı nedeniyle tolere edilemezken, tedavinin ilerleyen aylarında tüketilebilir. Undan nişasta ve küçük bileşenlerin yıkanarak uzaklaştırılmasının ardından ayrılabilen glüten, protein yapısında bir bileşendir ve yüzde 65 oranında su içerir.
GLUTENSİZ GIDA NASIL SEÇİLİR?
Glütensiz gıda maddelerinde, gıda maddesi adı ile birlikte ambalaj rengi ile zıt bir renkte “Glütensiz” ifadesi bulunmaktadır. Glütensiz gıdalarda, “Glüten miktarı 20 mg/kg’ı geçmez” ifadesi yer almaktadır. Ürünlerde, ambalaj rengiyle zıt bir renkte ve kolaylıkla görülebilecek şekilde “Doktor tavsiyesiyle kullanılmalıdır” ifadesi yer almalıdır.
